Presentatie Boekman Utopia Spaces

Presentatie Boekman Utopia Spaces

Vlak voor aanvang van het debat rukt de politie massaal uit voor wat later blijkt een drugsgerelateerde zaak op de Prins Hendrikkade. De bezoekers van de OBA gissen naar wat er aan de hand is. Het tekent de sfeer van de avond. We zijn wat meer op onze hoede. Ook de sprekers van die avond Bregt van Wijnendaele, Merel Bem, Joke Hermes en Steven ten Thije refereren aan de gebeurtenissen eerder die dag in Brussel.

De vooraf geformuleerde vraag ‘welke verantwoordelijkheid heeft de criticus in het veranderend tijdsgewricht?’, spitst zich die avond toe op hoe we om moeten gaan met (culturele) verschillen. Want waar schrijf je over, wie is er aan het woord en wie bereik je. Die avond werden de juiste woorden om dit in uit te drukken niet gevonden. Maar er werd door iemand in de zaal wel een duidelijke opdracht geformuleerd voor de kritiek:  “Als je wilt schrijven voor een ander publiek, dan moet je de taal van dat publiek allereerst leren kennen.”

Steven ten Thije, kunstcriticus en  onderzoekscurator bij het Van Abbemuseum, besluit zijn betoog door iets te benoemen wat we misschien allemaal even dachten: is dit wel het moment om de kunstkritiek te bespreken? Ten Thije zegt: juist wel. ‘In deze tijd hebben we meer nodig dan gespierde taal. Oog voor elkaar, empathie  en nuance zijn vandaag de dag geen luxe-artikelen, maar noodzakelijk om in verschil samen te leven.’

Op de Theaterkrant en Tubelight lees je uitgebreide verslagen van het debat.

Spaces

Het Domein vroeg Fabienne Rachmadiev om Spaces for Criticism: Shifts in Contemporary Art Discourses te bespreken. Haar recensie vertrekt- net als de publicatie – bij een citaat van Walter Benjamin over de relatie tussen kritieken en advertenties. Wat bereik betreft, legt de kunstkritiek het, in de moderne wereld, al geruime tijd af ten opzichte van commercie en entertainment. Maar wat als we, bijvoorbeeld entertainment, niet als dreiging zien maar als een nieuwe ruimte voor kritiek?

Een andere publicatie van Thijs Lijster, De grote vlucht inwaarts, werd besproken op de Correspondent. Filosoof en publicist Coen Simon schrijft: ‘Kunstkritiek,’ aldus Lijster ‘is de naam voor het publiekelijk uitwisselen van esthetische oordelen en ervaringen. Ze wordt dan ook ten onrechte als iets elitairs gezien: ze heeft haar wortels in de moderne publieke sfeer en verhield zich traditioneel juist kritisch ten opzichte van de pasklare ideeën van bestaande elites. Ze is een uitdrukkelijk democratische institutie, die ervan uitgaat dat iedereen kan reflecteren, discussiëren en zich kan verwonderen over kunstwerken.’ Waar Rachmadiev het zoekt bij popartiesten als Beyonce en Grimes, noemt Simon de kleinkunst: “De redding moet komen uit de kunst zelf. En dat kan ook kleinkunst zijn. Een goed voorbeeld vond ik de deelname van Joop Visser en Jessica van Noord aan Holland’s Got Talent op 15 november 2013. Met het liedje ‘De hordeloper’ uit de musical De hordeloper van Joop (in de jaren zestig bekend als de liedjeszanger en tekstdichter Jaap Fisscher) werden de impliciete en expliciete kunstcriteria van hedendaagse talentenshows tegen het licht gehouden. […] Met het oubollige jarenvijftiggeluid (twee stemmen en één akoestische gitaar) vertegenwoordigen Joop en Jessica een voorbije amusementscultuur. Door deze vorm te plaatsen in de hedendaagse Joop van den Ende-context wordt de blik waarmee wij vandaag de dag kunnen kijken zichtbaar gemaakt.

Utopia

De online publicatie Utopia ging niet over de blik van vandaag, maar juist over het fantaseren over een mogelijke toekomst van de kritiek. Utopia is een plek om van te dromen en voor te vrezen. Het Domein voor Kunstkritiek stelde samen met het INC een publicatie samen rond de vraag wat de (online) toekomst van de kritiek is. In Utopia van de kunstkritiek gaat het niet over nut of noodzaak van de kritiek. Daar is in het verleden al genoeg over gezegd. Maar wat zien critici, schrijvers, kunsthistorici, filosofen en onderzoekers als ze zich een toekomstig utopia van de kunstkritiek voor ogen toveren?

De publicaties