Laboratorium Actuele Kunstkritiek (LAK) is een gelegenheidssamenwerking van het Domein voor Kunstkritiek, Institute of Network Cultures/Publishing Lab en de redacties van verschillende (online) publicaties. Als platform wil het het denken over cultuur en kunst opfrissen, intensiveren en optimaliseren, door de gereedschapskist van de kritiek te verruimen.
Het laboratorium doet onderzoek naar en experimenteert met alternatieve vormen en formats van kunstkritiek. Wij richten ons primair maar niet exclusief op het internet. Onze insteek is praktisch, de uitkomsten concreet en toepasbaar. Met LAK 2.0 verbeteren we de online tools. We experimenteren ermee in de praktijk, met een scherp oog voor workflow en haalbaarheid, om uiteindelijk een eenvoudig te gebruiken How-to te maken. In het voorjaar van 2018 introduceren we de How-to met presentaties en workshops.
Het debat over de kunstkritiek kreeg vorig jaar een impuls door het ongeveer gelijktijdig verschijnen van drie publicaties. Boekman 106, Een Nieuwe Toekomst voor de Kritiek en Spaces for Criticism: Shifts in Contemporary Art Discourses lieten het gesomber over de toekomst van de kunstkritiek na er nog een laatste maal op te hebben gereflecteerd, achter zich. Utopia van de Kunstkritiek, een online en gratis publicatie was zelfs helemaal op de toekomst gericht. (Utopia was het resultaat van een samenwerking tussen het Domein voor Kunstkritiek en het Instituut voor Netwerkcultuur (INC). Zij werkten eveneens samen als zijnde de gastredactie van Boekman 106.)
In deze drie uitgaves zijn verschillende ideeën te vinden over het waarom en het hoe van nieuwe kritische praktijken. Ze zijn afkomstig van denkers en schrijvers uit alle disciplines die we tot de culturele sector en culturele industrie rekenen (van popmuziek tot architectuur en digitale kunst). Die ideeën hebben één gemene deler: de praktijken zouden in dienst moeten staan van een democratisch gesprek over kunst en cultuur. Sterk wordt de noodzaak gevoeld aan een publieke sfeer waarin we met elkaar nadenken over wat onze gedeelde waarden zijn (i.p.v. steeds de verschillen te benadrukken), over wat we in een samenleving belangrijk vinden en wat ons bindt.
De tweede gemene deler in de visies van de auteurs van de drie publicaties is het idee van hybride kritiek. Zo’n hybride kritische praktijk is niet per se gericht op een uitgewerkt betoog in tekst van een enkele auteur over een zeker kunstwerk – hoewel die mogelijkheid natuurlijk blijft bestaan – maar brengt verschillende technologieën, stemmen, formaten en publieken samen in en rond een kritische productie. Hybrid publishing, een concept ontwikkeld door het INC, betekent dat ‘content’ zodanig wordt benaderd en bewerkt dat binnen één en hetzelfde proces een papieren boek, een e-boek, een app, et cetera mogelijk worden gemaakt. Ook een lezing of debat kan tot de uitwerking behoren: een ‘event’ kan ook worden gezien als publicatie. Het kritische product kan nog steeds het werk zijn van de individuele criticus, maar ook ontstaan in samenwerking met anderen die eigen expertises hebben of simpelweg een ander perspectief.
In de drie publicaties komt nog een derde punt naar voren. De nieuwe criticus krijgt de rol van curator toebedeeld. Hij/zij is eerder iemand die ‘stemmen’ verzamelt, dan altijd alleen de eigen ‘stem’ laat horen. Een belangrijke rol in precies het gewenste democratische en kritische debat.
LAK 2.0 wil in 2017/2018 de vruchtbaar gebleken samenwerking inzetten voor de productie van een how-to waarmee critici en redacties vormen van reflectie en debat kunnen initiëren en faciliteren, waarin publiek, stadsbewoners, experts en maatschappelijke organisaties actief zijn betrokken.
Laboratorium Actuele Kunstkritiek wordt ondersteund door het Mondriaan Fonds.