Hoe schrijf je over klank? Dat was een van de vragen waar een groep cultuurjournalisten en schrijvers zich drie weekenden over gebogen hebben. Maar al snel werd duidelijk dat voorafgaand aan hoe over klank te schrijven een andere vraag lag: Wat is klank? Die vraag blijkt niet eenduidig te beantwoorden, wat voor dit schrijflab eigenlijk wel goed uitkwam. Want onderzoeken wat klank eigenlijk is, of kan zijn, waarin klank verschilt van muziek of noise bleek een inspirerend onderwerp om over te schrijven, zien we in de uiteindelijke essays.
Tekst & docent: Renée van Marissing
Een ander aspect dat we tijdens Klank&Komma hebben belicht is wat voor plek de schrijver zichzelf kan geven in een tekst. Want behalve auteur is ben je ook luisteraar, pleitbezorger, denker en (in)voelend mens. Iedere deelnemer bracht een andere achtergrond, interesse en mening mee, waardoor rijzende vragen en ingebrachte thema’s van verschillende kanten belicht werden en levendige en mooie gesprekken en discussies opleverde.
In het eerste weekend hebben we in de studio van Het Concreet in Tilburg geluisterd naar een improvisatiesessie met tape als instrument. Daarnaast hebben de deelnemers veel geschreven, onder andere naar aanleiding Cornelius Cardews partituur Treatise en teksten van Joe Brainard. Deze eerste dagen lag de nadruk op de persoonlijke schrijfstem. Bij journalisten en recensenten (en hun werkgevers) heerst vaak het idee dat ze een neutrale, objectieve rol moeten innemen in de stukken die ze schrijven. Wij zijn in dit lab juist op zoek naar het subjectieve, het persoonlijke. In de schrijfopdrachten moesten de schrijvers bijvoorbeeld hun herinneringen opschrijven, waarbij de ene herinnering via (vaak zintuiglijke) associaties de volgende triggerde.
Het tweede weekend bezochten we November Music en Willem Twee Studio’s in ’s Hertogenbosch. De zaterdag keken en luisterden we onder andere naar de meest recente compositie van Elise ’t Hart, en werd er geschreven naar aanleiding van ‘L’Ile Re-sonante’ van Éliane Radigue en de avond stond in het teken van het FAQ-festival. De dag erna bezocht ieder voor zich de muziekroute van November Music.
Het derde weekend waren we te gast bij het Paviljoen Ongehoorde Muziek van Bart van Dongen. We luisterden naar een concert van Marieke van de Ven, zij componeerde een stuk waarbij ze diverse opnames van het geluid van zand bewerkte. Vervolgens gaf Bart ons een lezing over klankkunst, waarin hij stelde dat een definitie geven van wat klankkunst is onmogelijk is, wat tot een goede discussie leidde. In de middag reden we naar het Belgische Pelt, waar we door Het Klankenbos zijn gelopen en naar de zeer diverse geluidsinstallaties hebben gekeken en geluisterd.
We hebben kortom drie weekenden veel geluisterd, geschreven en met elkaar gepraat, stellend, bevragend, onderzoekend.
De resultaten van deze weekenden zijn te lezen in de komende twee papieren edities (jan/feb en maart/april 2023) van Gonzo (circus). Alle zeven schrijvers hebben een kort, persoonlijk essay geschreven die gezamenlijk een mooie staalkaart geven van de eerste editie van Klank&Komma.
